۱۴۰۲ دی ۲۹, جمعه

جملۀ پرسشی تاکیدی

 جمله پرسشی تاکیدی

جمله پرسشی تاکیدی یک نوع جمله سوالی است که در حقیقت پرسشی در آن مطرح نیست. بلکه شکل پرسش ، نکته ای را که در جمله است تاکید می کند. وقتیمیگوئیم : « مگر خدایی نیست؟ » منظورمان سوال درباره وجود خدا نیست . بلکه می خواهیم به شنونده تاکیدکنیم که حتما خدایی هست.

مثال : مگر به تو نگفتم این کار را نکن ؟ = البته که به تو گفتم این کار را نکن.

*
به این جمله ها توجّه کنید:

 غرقه شکوه و اعجاز زیبایی خلقت، بودم.

 آیا درختان سرسبز باغ و صحرا را دیدی؟

 به خالق این زیبایی ها بیندیش.

 آرزوهایتان چه رنگین است!

جملهٔ اول، خبری را به ما می دهد. به این گونه جمله ها «جمله خبری » می گویند. جملهٔ دوم، چیزی

را با آهنگ و لحن پرسشی مطرح می کند. به این دسته از جمله ها، «جملهٔ پرسشی » می گویند. جملهٔ سوم،

انجام کاری را درخواست و یا خواستی را بیان می کند. به این جمله ها، «جملهٔ امری » می گویند. آخرین

جمله، احساس ما را نسبت به چیزی یا کسی، نشان می دهد. به این گونه جمله ها «جملهٔ عاطفی » می گویند.

هر یک از این جمله ها با لحن و آهنگ مناسب خود بیان می شوند.

*

جملۀ پرسشی انکاری

 جملۀ پرسشی انکاری

» چو بفروختی، از که خواهی خرید؟ -  متاع جوانی به بازار نیست «

گاهي براي تأكيد بر سخن و گاهي براي رد يا نفي آن، پرسشي را مطرح مي كنيم.

همان گونه كه مي بينيد در مصراع اوّل بيت بالا، پرسشي مطرح شده است. مقصود گوينده، آن نيست كه جواني را از چه كسي خواهي خريد؟!  شاعر، خود از اين موضوع آگاه است. قصد او تأكيد بر اِنكار اين موضوع است كه دورۀ جواني، قابل خريد و فروش نيست؛ چنانچه از اين دوره به خوبي بهره نگيري، به هيچ روي نمي تواني آن را جبران كني.
به این گونه جمله های پرسشی که به قصد انکار به کار می روند« جملۀ پرسشی انکاری» می گویند.

1 - بی نام تو نامه کی کنم باز؟ ( مقصود: بدون ذکر نام تو هرگز نامه ای را باز نمی کنم.)
2 - کجا شاعری همتای فردوسی می توان یافت؟ ( مقصود: هیچ جا شاعری همتای فردوسی نمی توان یافت.)
3 - من کی چنین حرفی زدم؟ ( مقصود: من چنین حرفی نزدم.)

*

جملۀ دعایی

 جملۀ دعایی

گاهی ممکن است هنگام ذکر نام کسی یا نام چیزی در جمله، بخواهیم احساسات خود را نیز نسبت به آن شخص یا آن چیز نشان دهیم که معمولا در این موارد، به صورت دعا یا نفرین یا بیان آرزو خواهد بود.
مانند:
دی پیر می فروش که ذکرش به خیر باد
گفتا شراب نوش و غم دل ببر ز یاد
حافظ
*
در بعضی از دستور نامه ها جملۀ دعایی و جملۀ تعجّبی را با « جملات عاطفی» شرح داده اند.
*

جملۀ التزامی یا تردیدی

 جملۀ التزامی یا تردیدی

جملۀ التزامی خبر را  به صورت قطعی بیان نمی کند. بلکه جمله به صورت تردید و شک بیان می شود.
مانند:
اگر آن طایر قدسی به برم باز آید
حافظ

جملۀ تعجّبی

 جملۀ تعجّبی

هرگاه مفهوم یک جمله، نشان دهندۀ تعجّبِ گویندۀ آن از کاری یا چیزی باشد، آن را جملۀ تعجّبی می گویند.
چه هوا ملایم!
چه برفِ سنگینی!
*

۱۴۰۲ آبان ۱۰, چهارشنبه

جمع ، مفرد

  جمع، مفرد
آداب: ج. ادب
آفاق: ج. افق
اساطیر: ج. اسطوره
اسرار: ج. سرّ
اعماق: ج. عمق
اغراض: ج.غرض
افعال: ج.فعل
برکات: ج. برکت
تماثیل: ج. تمثیل
توابع: ج. تابع
غلّات: ج. غلّه
فضایل: ج. فضیلت
کائنات: ج. کائن
ملاهی: ج. ملهی
مظاهر: ج. ظاهر
مواعظ: ج. موعظه
نوابغ: ج. نابغه
*
دستور زبان فارسی و ترکی آذربایجانی در بلاکفا

جمع بستن کلمات در ترکی آذربایجانی

 جمع بستن کلمات در ترکی آذربایجانی
آغاجلار: ج. آغاج
آیاقلار: ج. آیاق
آرپالار: ج. آرپا
بوغدالار: ج. بوغدا
اتاقلار: ج. اتاق
ایلانلار: ج. ایلان
قاپیلار: ج. قاپی
دوداقلار: ج. دوداق
چیراغلار: ج. چیراغ
پالتارلار: ج. پالتار
قانادلار: ج. قاناد
قولاقلار: ج. قولاق
بوغازلار: ج. بوغاز
یورقانلار: ج. یورقان
ایپ لر: ج. ایپ
ایت لر: ج. ایت
اینک لر: ج. اینک
سودلر: ج. سود
گوللر: ج. گول
پیشیک لر: ج. پیشیک
چؤرک لر: ج. چؤرک

ائیلم ( فعل ) د

  ائیلم: فعل 
د

دادیخماق: مزه اش عوض شدن، بدمزه شدن ( بر اثر کهنگی)
دادینا باخماق: مزۀ چیزی را چشیدن
داداندیرماق: عادت دادن، چشته خور کردن
دادانماق: عادت کردن
دارا چکمک: به دار آویختن
داردا قالماق: در سختی گیر کردن
داراماق: شانه کردن
دارانماق: شانه شدن
دارتماق: آرد کردن، سائیدن
دارتیلماق: آسیاب شدن، با ضربه کشیده شدن
داریخماق: دلتنگ شدن
داریشماق: جمع شدن، متراکم شدن
داش داشیماق: سنگ حمل کردن، کار سخت انجام دادن
داش کسمک: سنگ بری کردن
داشینماق: اسباب کشی کردن
داشیماق: حمل کردن، بردن
داشیرتماق: لبریز کردن
دالغین اولماق: در فکر فرو رفتن

واژه نامه - آ

 فرهنگ لغات اروپایی در زبان فارسی – دکتر مهشید مشیری

فرانسوی
آباژور: لامپ، نوعی چراغ برق که دارای سرپوش است و نور را به طور غیرمستقیم می تاباند.
آبونمان: اشتراک، توافقی که برای استفادۀ منظم و مداوم از نشریه، آب ، برق، تلفن و غیره در مقابل پرداخت وجه آن صورت می گیرد.
آپارتمان: بخشی از ساختمان که مستقل دارای دو یا چند اتاق و آشپزخانه و سرویس حمّام و توالت و غیره است.
آپاندیس: مجرای فرعی رودۀکور است که در انسان و میمون ها و برخی از پستانداران در محلِّ اتّصال روده باریک و رودۀ فراخ وجود دارد. ضمیمۀ اعور
آتئیسم: بی خدایی، خدانشناس
آتلانتیک: اقیانوس اطلس
آتمسفر: جوّ، قشری از گازهای گوناگون که اطراف زمین را پوشانده است.
آتو: بهانه، دستاویز، ورق برنده
آجودان: افسری است در خدمت فرماندهان، معمولا از سرتیپ به بالا
آدرس: نشانی، مشخّصات مربوط به محلِّ کار یا زندگی
آر: واحد اندازه گیری سطح و برابر است با یک دکامتر مربع، صد متر مربع
آرتروز: جابجائی مزمن مفصل ها
آرتیشو: کنگر فرنگی، گیاهی است که به صورت بوته می روید و قسمت درونی آن به مصرف خوراکی می رسد.
آرشیتک: مهندس معمار
آرشیو: بایگانی، محلِّ نگهداری مجموعه ای از اسناد و اوراق
آرکئولوژی: باستان شناسی، علمی که به مطالعۀ آثار باستانی می پردازد.
آرم: نشانۀ گرافیکی معرّف و مشخص دولت، نهاد و موسسه
آزالیا: خرزهرۀ هندی، گیاهی است دارای گلهای سفید و صورتی
آژان: پاسبان
آژانس: بنگاه، مانند آژانس تاکسی تلفنی و غیره
آس: تک خال، ورق بازی
آسانسور: اتاقکی که به وسیلۀ برق کار می کند و به وسیلۀ آن می توان بدون استفاده از پلّه به طبقات بالا یا پایین ساختمان رفت.
آسپرین: داروی تسکین دهندۀ درد
آسترولوژی: طالع بینی، علمی خرافی برای پیشگوئی در کارهای آدمی
آسترونومی: ستاره شناسی، علم نجوم
آسفالت: نوعی قیر متراکم، برّاق و بی شکل، به رنگ سیاه و قهوه ای است که با آن سقف خانه یا کف خیابان را صاف کرده و می پوشانند.
آسم: نفس تنگی، نوعی بیماری ریوی که نشانۀ آن نفس تنگی است.

۱۴۰۲ خرداد ۶, شنبه

ضمیرهای فاعلی

 ضمیرهای فاعلی ماضی:

اوّل شخص مفرد و جمع: م ، یم = رفتم ، رفتیم
دوّم شخص مفرد و جمع: ی ، ید = رفتی، رفتید
سوّم شخص مفرد و جمع:  - ، ند = رفت، رفتند
*
ضمیرهای فاعلی مضارع:
اوّل شخص مفرد و جمع: م ، یم = می روم، می رویم
دوّم شخص مفرد و جمع: ی، ید = می روی، می روید
سوّم شخص مفرد و جمع: د، ند = می رود، می روند

*
این ضمیر می تواند به جای فعل ربطی هستم، هستی، هست، هستیم، هستید، هستند به کار رود  یا با تغییری دیگر شکل مخفّف آن باشد. مانند: خوبم. ( خوب هستم.) – در حیرتم ( در حیرت هستم.)
*
وبلاک دستور زبان فارسی و ترکی آذربایجانی - در بلاکفا

۱۴۰۲ فروردین ۳, پنجشنبه

صرف فعل ایچمک

ایچمک

ایچیرم: می نوشم
ایچیرسن: می نوشی
ایچیر: می نوشد
ایچیریک:
می نوشیم
ایچیرسیز( ایچیرسینیز):
می نوشید
ایچیرلر: می نوشند
*
ایچدیم( ایشدیم):
نوشیدم
ایچدین( ایشدین): نوشیدی
ایچدی(ایشدی): نوشید
ایچدیک( ایشدیک): نوشیدیم
ایچدیز( ایشدیز): نوشیدید
ایچدیلر( ایشدیلر): نوشیدند
*
ایچمیشدیم( ایشمیشدیم): نوشیده بودم
ایچمیشدین( ایشمیشدین): نوشیده بودی
ایچمیشدی( ایشمیشدی): نوشیده بود
ایچمیشدیک( ایشمیشدیک): نوشیده بودیم
ایچمیشدیز ( ایشمیشدیز): نوشیده بودید
ایچمیشدیلر( ایشمیشدیلر): نوشیده بودند
*
آند ایچیرم: قسم می خورم
آند ایچیرسن: قسم می خوری
آند ایچیر: قسم می خورد
آند ایچیریک: قسم می خوریم
آند ایچیرسیز: قسم می خورید
آند ایچیرلر: قسم می خورند
*
سنه آند  ایچیب: کنایه از این که تصمیم گرفته تو را تنبیه کند.
مانند:
آنام سنه آند ایچیب.
یعنی مادرم تصمیم گرفته تو را گوشمالی دهد. یا تنبیه کند.
*


بایرام سؤزلوکلری

بایرام: عید، جشن
بایرام آخشامی: شب عید
بایرام آلیش وئریشی: خرید قبل از عید، به مناسبت عید خرید کردن
بایرامدان سونرا( بایرامنان سورا): بعد از عید
بایرام ائتمک: شادی کردن، عید گرفتن
بایرام ائیله مک: جشن گرفتن
بایراملیق: عیدی، هیدۀ مخصوص عید
بایرام سفره سی: سفرۀ هفت سین
بایرام گؤروشو: دید و بازدید عید
بایرام گؤروشونه گئتمک: به دید و بازدید عید رفتن
بایرامدان بایراما( بایرامنان بایراما): ازعید تا عید، ناپیدا
بایرامدان بایراما گؤروشمک: بندرت همدیگر را دیدن
بایرامیز مبارک اولسون: عید شما مبارک
نئچه بئله بایراملار گؤره سیز: عمرتان زیاد باشد و نوروزها ببینیند

 

۱۴۰۱ اسفند ۱۶, سه‌شنبه

آذربایجان دیلینده مرکب آد بئله سینه دوزه لیر

آذربایجان دیلینده مرکب آد بئله سینه دوزه لیر


1 – ایکی آددان
ککلیک + اوتی = ککلیک اوتی ( کهلیک اوتو )

2 – بیر آددان و بیر اک دن
داش + لیق = داشلیق
دمیر + چی = دمیرچی

3 – بیر آد و بیر ائیله مدن
گلین + بوغان = گلین بوغان
گونه + باخان = گونه باخان

4 - ایکی ائیله مدن  
گئدن + گلن = گئدن گلن 
آل + وئر = آل وئر 

5- بیر آد و بیر صیفت دن
کور + اوغلو = کور اوغلو
قارا + چمن = قاراچمن

6 – بیر ائیله م و بیر اک دن
یاز + ی = یازی
که س + ه ر = که سه ر( کَسَر )

7 – بیر آد و بیر سایی دان
ایکی + قولاق = ایکی قولاق
اون + گون = اون گون


اسم: آد

 اسم: آد

آد: او سؤزلوکدور کی اونون وسیله سیله بیر کیمسه نی، بیر زادی، و ... آدلاندیریروخ 
داش، ائو، اولدوز
ساده آد: یالقیز بیر پارچا سؤزدن دوزه لیب 
آت ، آغاج ، سو ، قوش
*
اسم جنس: اسم جنس به افراد همجنس دلالت می کند. مثل دیشی( ماده) – ائرکک ( نر )
*
اسم خاص: اسم خاص برای نامیدن اشیا و موجودات خاص به کار می رود. مثل تبریز – سهند – آجی چای
*
اسم ذات: اسمی مستقل است. مثل چشمه( بولاق)
*
اسم معنی: اسمی است که وجودش وابسته به دیگری باشد. مثل باشاراجاق ( توانایی)
*
اسم مفرد:
اسمی است که به یک فرد دلالت دارد. مثل قویون( گوسفند)
*
اسم جمع: اسمی است که بیش از یک نفر را نشان می دهد. مثل قویونلار( گوسفندان) – ایت لر( سگ ها )
*
اسم جامد: اسمی است که از کلمۀ دیگر گرفته نشده است. مثل باش( سر) – دیش ( دندان)
*
اسم مشتق: اسمی از که از کلمۀ دیگر گرفته شده است. مثل آنلاق( فهم )
*
مرکب آد:  او آدا دییه روخ کی ایکی یادا ایکی پارچا سؤزدن چوخنان دوزه لیب )  
خیر خواه ( خیر + خواه = خیرخواه )
تیرآهن ( تیر + آهن = تیرآهن )
که کلیک + اوتی = که کلیک اوتو ( کاکوتی )

جملۀ پرسشی تاکیدی

  جمله پرسشی تاکیدی جمله پرسشی تاکیدی یک نوع جمله سوالی است که در حقیقت پرسشی در آن مطرح نیست. بلکه شکل پرسش ، نکته ای را که در جمله است ت...