جملۀ پرسشی تاکیدی

 جمله پرسشی تاکیدی

جمله پرسشی تاکیدی یک نوع جمله سوالی است که در حقیقت پرسشی در آن مطرح نیست. بلکه شکل پرسش ، نکته ای را که در جمله است تاکید می کند. وقتیمیگوئیم : « مگر خدایی نیست؟ » منظورمان سوال درباره وجود خدا نیست . بلکه می خواهیم به شنونده تاکیدکنیم که حتما خدایی هست.

مثال : مگر به تو نگفتم این کار را نکن ؟ = البته که به تو گفتم این کار را نکن.

*
به این جمله ها توجّه کنید:

 غرقه شکوه و اعجاز زیبایی خلقت، بودم.

 آیا درختان سرسبز باغ و صحرا را دیدی؟

 به خالق این زیبایی ها بیندیش.

 آرزوهایتان چه رنگین است!

جملهٔ اول، خبری را به ما می دهد. به این گونه جمله ها «جمله خبری » می گویند. جملهٔ دوم، چیزی

را با آهنگ و لحن پرسشی مطرح می کند. به این دسته از جمله ها، «جملهٔ پرسشی » می گویند. جملهٔ سوم،

انجام کاری را درخواست و یا خواستی را بیان می کند. به این جمله ها، «جملهٔ امری » می گویند. آخرین

جمله، احساس ما را نسبت به چیزی یا کسی، نشان می دهد. به این گونه جمله ها «جملهٔ عاطفی » می گویند.

هر یک از این جمله ها با لحن و آهنگ مناسب خود بیان می شوند.

*

جملۀ پرسشی انکاری

 جملۀ پرسشی انکاری

» چو بفروختی، از که خواهی خرید؟ -  متاع جوانی به بازار نیست «

گاهي براي تأكيد بر سخن و گاهي براي رد يا نفي آن، پرسشي را مطرح مي كنيم.

همان گونه كه مي بينيد در مصراع اوّل بيت بالا، پرسشي مطرح شده است. مقصود گوينده، آن نيست كه جواني را از چه كسي خواهي خريد؟!  شاعر، خود از اين موضوع آگاه است. قصد او تأكيد بر اِنكار اين موضوع است كه دورۀ جواني، قابل خريد و فروش نيست؛ چنانچه از اين دوره به خوبي بهره نگيري، به هيچ روي نمي تواني آن را جبران كني.
به این گونه جمله های پرسشی که به قصد انکار به کار می روند« جملۀ پرسشی انکاری» می گویند.
1 - بی نام تو نامه کی کنم باز؟ ( مقصود: بدون ذکر نام تو هرگز نامه ای را باز نمی کنم.)
2 - کجا شاعری همتای فردوسی می توان یافت؟ ( مقصود: هیچ جا شاعری همتای فردوسی نمی توان یافت.)
3 - من کی چنین حرفی زدم؟ ( مقصود: من چنین حرفی نزدم.)
*

جملۀ دعایی

 جملۀ دعایی

گاهی ممکن است هنگام ذکر نام کسی یا نام چیزی در جمله، بخواهیم احساسات خود را نیز نسبت به آن شخص یا آن چیز نشان دهیم که معمولا در این موارد، به صورت دعا یا نفرین یا بیان آرزو خواهد بود.
مانند:
دی پیر می فروش که ذکرش به خیر باد
گفتا شراب نوش و غم دل ببر ز یاد
حافظ
*
در بعضی از دستور نامه ها جملۀ دعایی و جملۀ تعجّبی را با « جملات عاطفی» شرح داده اند.
*

جملۀ التزامی یا تردیدی

 جملۀ التزامی یا تردیدی

جملۀ التزامی خبر را  به صورت قطعی بیان نمی کند. بلکه جمله به صورت تردید و شک بیان می شود.
مانند:
اگر آن طایر قدسی به برم باز آید
حافظ

جملۀ تعجّبی

 جملۀ تعجّبی

هرگاه مفهوم یک جمله، نشان دهندۀ تعجّبِ گویندۀ آن از کاری یا چیزی باشد، آن را جملۀ تعجّبی می گویند.
چه هوا ملایم!
چه برفِ سنگینی!
*