۱۳۹۹ دی ۳۰, سه‌شنبه

د - ائیله ملر

 داداندیرماق : داداناق ائله مه ک ، بیرزادا اؤرگه تمه ک

دادانماق : اؤرگه نمه ک ، دادینی بیلمه ک ، بیرزادا شیرنه شمه ک

دادیزدیرماق : داددیرماق ، دادینا باخدیرماق

دادماق : شیرینلیق دوزلولوق ، آجیلیغینی بیلمه ک اوچون بیرآزجا یئمه ک  

دارالتماق : دارلاتماق ، کیپله تمه ک ، دار ائله مه ک

دارالماق : بیریئره ییغیشماق ، خیردالماق ، کیپله شمه ک

دارتینماق : چه کیش به کیش ائله مه ک

داریخماق : اوره ک سیخیلماق ، اوره ک توتولماق

داریلماق : اوره یی سیخیلماق ، اوره یی بیرینده ن توتولماق

دازلاشماق : داز اولماق ، باشینین توکو تؤکولمه ک

داش قیرماق : داش دوغراماق ، داشی ووروب سیندیریب خیردالتماق

داشلاشماق : داش کیمین به رک اولماق

داشلانماق : سیچراماق ، آتیلماق ، بیرینین اوزونه قابارماق

داشلاماق : داش آتماق ، بیرینی سؤزونه ن اینجیتمه ک

داشماق : دولوب تؤکولمه ک ، قیراقلاردان جالانماق ، دیله گه لمه ک

داشیرتماق : چوخ دولدوروب یان یوره سینده ن داشدیرماق

داشیماق : ییغیشدیریب آپارماق

داشینماق : نه سنه لرینی ییغیشدیریب آیری بیر یئره کؤچمه ک

داغیتماق : سه پمه ک ، اویان بویانا یایماق ، سؤکوب ییرتماق

داغیدیلماق : سؤکولوب ییرتیلماق ، داغیلیب گئتمه ک

داغیلماق : ایشله نیب ییرتیلماق ، جیریلیب سؤکولمه ک

دالازلاماق : سؤز آلتیندا قویماق ، جاواب قایتارماق

دالاماق : دیشله مه ک ، بیرینی گؤینه تمه ک ، چالماق

دالدالاماق : دالدالادا اله گه تیرمه ک ، یاواشجادان بیرده ن توتماق

دالدالانماق : بیرینین دالیندا گیزله نمه ک ، گونون یاواشجادان گئچیرتمه ک

دالغالاندیرماق : شپه له ندیرمه ک ، له په له ندیرمه ک ، تیتره تمه یه سالماق

دامیزماق : یاواشجا سوزدورمه ک ، یاواشجا دامیزدیرماق

دانلانماق : دانلاق آلتیندا قالماق ، دانلاق ائشیتمه ک ، دئیینمه ک ائشیتمه ک

دانماق : بیرایشی کی گؤروب بوینونا آلماماق

دانیشدیرماق : دیندیرمه ک ، دیللندیرمه ک

دایازلاشماق : دایاز اولماق بیرزادین ده رین لیغی آزالماق

دایاندیرماق : دوردورماق ، ساخلاماق ، گئتمه سینین قاباغینی آلماق

ده به رتمه ک : ته رپه تمه ک ، یئرینده ن گؤتورمه ک

ده رمه ک : ییغماق ، قوپارتماق ، اکین بیچمه ک

ده ریلمه ک : ییغیلماق ، گول یا دا گؤی گؤوه ره نتی بیچیلمه ک

دورتمه ک : کئچیرتمه ک ، گوجونه ن ایته لییب یئر له شدیرمه ک

دورماق : قالخماق ، آیاق اوستونده دایانماق

دوروشماق : اوزه قابارماق ، اوزه دورماق

دورولتماق : دورو ائله مه ک ، اوزه سالماق

دورولماق : دورو اولماق ، اوزه چیخماق

دوزه لمه ک : یاخجی لاشماق ، ساغلام اولماق

دوزمه ک : دوزوک - دوزوک ائله مه ک

دوزولمه ک : دوزوک - دوزوک اولماق ، بیر سیرایا سالینماق

دؤشه مه ک : بیرزادی سه رمه ک

دامار: رگ

دامارلاری قوروماق : خشکش زدن

دامارین اله گتیرمک : نقطه ضعف کسی را پیدا کردن

دامارا باخیب قانین آلماق : به حال و احوال کسی نظر کردن و سپس عمل کردن

دامارینی تاپماق : رگ خواب کسی را پیدا کردن

داماری بوش : آدم ضعیف

داماری نحس : لجوج

دامارینا یاتماق : مورد پسنش واقع شدن

دامارسیز : بی غیرت

دامارینا دوشمک : روی دنده لج افتادن

 

دیری: زنده

 

 دیریلمه ک : زنده شدن

دیریلیرم : زنده می شوم

دیریلیرسن : زنده می شوی

دیریلیر : زنده می شود

دیریلیریک : زنده می شوید

دیریلیرسیز : زنده می شوید

دیریلیرلر : زنده می شوند

دیریلدیم : زنده شدم

دیریلدین : زنده شدی

دیریلدی : زنده شد

دیریلدیک : زنده شدیم

دیریلدیز : زنده شدید

دیریلدیلر : زنده شدند 

دیری قالماق : زنده ماندن

دیری – دیری قویلاماق : زنده زنده چال کردن

دیری باش : زنده دل

دیری دوغان : زنده زا

دیری دویو : برنجی که هنوز خوب نپخته است.

دیریلتمه ک : زنده کردن

دار: تنگ

 دار: تنگ، تنگنا
دارا دوشمک: به تنگنا افتادن، گیر افتادن
داردا قالماق: گرفتار شدن، تنگدست شدن
دارا قیسناماق: ناچار کردن، مجبور کردن
داردان قورتارماق: از گرفتاری نجات دادن
دار قورساق: کم طاقت
دار دوشونجه لی: تاریک بین
دار دودوک: تنگ و باریک
دار گؤز: چشم تنگ
دار گونده: در روز تنگدستی و ناچاری
دارگونه دوشمک: دچار سختی و مشکل شدن
دار اولماق: تنگ شدن

دیل: زبان

دیل: زبان
دیل آغیز ائیله مک: احوالپرسی کردن
دیل اوتو یئمیش: زیاد حرف می زند
دیل بوغازا قویماق: حرف نزدن
دیل بیر: هم دل و هم زبان
دیل داش: هم زبان
دیل دن دئمک: غیر صمیمی گفتن
دیل اوجوندا دئمک: تعارف ائیله مک
دیل سیز - آغیز سیز: کم حرف، مظلوم
دیل لرده اولماق: بر سر زبانها بودن
دیل دن دوشمک: خسته شدن
دیله گتیرمک: به زبان آوردن، کسی را به گفتن چیزی واداشتن
دیلی آجی: تلخ زبان
دیلی شیرین: کسی که « ر » را « ی » تلفّظ می کند.
دیلیم گلمیر: جرات نمی کنم بگویم
دیلیمنن وار گلمیر: زبانم میل گفتن ندارد
دیلی قوروموش: لال اولموش ( قارقیش کیمی بیر سؤز دور)

۱۳۹۹ دی ۲۷, شنبه

واژه - د

دِ بخور
دِ برو که رفتی
دِ نکن
دِ حرف نزن
دِ عجله کن
دِ یالله
دِ؟ ( در معنی واقعا؟ )
دِ! ( در معنی خبر نداشتی! )
دِدِدِ ( در معنی مگر نگفته بودم )


حالت تشابهی و حالت استثنائی

 

هرگاه کلماتی نظیر: چون، مانند، مثل بین دو اسم قرار گیرند، اسم دوّم از لحاظ ترکیب حالتی مشابه اسمِ اوّل خواهد داشت.
مانند: علی هم مانند حسن، کشتی گیر است.علی در این جمله مسندالیه است و حسن دارای حالت تشابهی است.
علی مانند حسن کشتی گیر است. در این جماه علی فاعل و حسن دارای حالت تشابهی است.
اگر اسمِ دوّم از لحاظ داشتن صفت یا انجام عمل، از کلمه قبل از خود مستثنی شود، دارای حالت استثنایی است و این عمل معمولا، با کلماتی مانند: جز، غیراز، مگر و الّا صورت می پذیرد.
1 - همه آمدند جز مادربزرگ. ( در این جمله « همه» فاعل است. مادربزرگ در حالت استثنائی قرار دارد یا مستثنی است.)
2 - همۀ دانش آموزان آمدند مگر لیلا. ( در این جمله « دانش آموزان» مسندالیه است و لیلا مستثنی)
تمامی کلماتیکه دارای حالت تشابهی و استثنائی هستند، در ترکیب نیز متمّم هستند. زیراکلمات: مثل، مانند، چو، همچو، همچون، الّا، مگر و غیر از، که قبل از آنها می آیند، حرف اضافه هستند.
*

۱۳۹۹ دی ۲۶, جمعه

زدن

 

زدن: شکار کردن (دو آهو زدم)
زدن: دزدیدن (کیفش را زدند)،
زدن: کم کردن (صد تومان از حقوقم زدند)،
زدن: بازی کردن (یک دست شطرنج زدیم)،
زدن: نوشیدن (بعدش عرق زدیم)،
زدن: دود کردن (یک بست تریاک زدیم)،
زدن: ناگهانی در آمدن (پنجره را که باز کردم، سوز و سرما زد تو)،
زدن: با شتاب رفتن (زد به کوچه)،
زدن: پیش آمدن (زد و یک روز بازرس آمد)، ا
زدن: ز مسیر منحرف شدن (به بیراهه زدن، به کوه زدن)،
زدن: جدی اقدام کردن (حسن می زند تا کار به تری پیدا کند)،
زدن: بدبخت و بیچاره کردن(او را خدا زده است)،
زدن: گزیدن مار یا عقرب یا زنبور

جملۀ پرسشی تاکیدی

  جمله پرسشی تاکیدی جمله پرسشی تاکیدی یک نوع جمله سوالی است که در حقیقت پرسشی در آن مطرح نیست. بلکه شکل پرسش ، نکته ای را که در جمله است ت...