دستور زبان فارسی و ترکی آذربایجانی در: بلاکفا
*
در نوشتن مطالب این وبلاک از کتب درسی وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران و کتاب دستور زبان فارسی نوشته دکتر حسن احمدی گیوی و دکتر حسن انوری و بهزاد بهزادی و ... بهره می گیرم . معلم بازنشسته آموزش و پرورش هستم.
۱۴۰۳ خرداد ۹, چهارشنبه
بیر نئچه آراسؤز
بیر نئچه ظرف ، آراسؤز = قید
آتیلا - آتیلا : طرز راه رفتن در حال جهش ، ورجه وورجه
آتیم - آتیم : پراکنده
آخین - آخین : سیل وار
آددا - بوددا : جسته و گریخته ، پراکنده
ائر - گئج : دیر یا زود
ایچین - ایچین : یواشکی
پارچا - پارچا : قطعه قطعه
پیچ - پیچ : زمزمه در گوشی
پی در پی : پشت سر هم
دال - دالا : عقب عقب
دال - دالی : عقب عقب
دال با دال : پی ذر پی ، پشت سر هم
گؤز آلتی : زیر چشمی
گؤز به گؤز : چشم در چشم ، رو به رو
گونو گوندن : روز به روز
شیرین - شیرین : با میل و اشتها
گیر ها گیر : ورود در جای پر ازدهام
گیلدیر - گیلدیر : قطره قطره
گیله - گیله : قطره قطره
چالین - چارپاز : درهم و برهم ، برهنه
سئوه - سئوه : با علاقه
سئوینه - سئوینه : با خوشحالی
سایمازجاسینا : با بی تفاوتی ، با بی اعتنائی
سبب سیز : بدون دلیل ، بدون علت
سحر - آخشام : صبح و شام
سخاوت له : با سخاوتمندی ، کریمانه
سربست جه سینه : آزادانه
سن لی - من لی : خودمانی ، خصوصی
سوزوله - سوزوله : شرمنده
سولدان : از سمت چپ
سونرادان - سونرایا : بعد از مدتها ، بالاخره
سونرا : بعد
سونرادان : بعدها
سونراسی : دنباله ی آن
سونراکی : بعدی
سیرام - سیرام : در ردیف های منظم
*
ایریشه – ایریشه
بارماق – بارماق
گئد – گئده
گئده – گئده
گؤره – گؤره
ایستی – ایستی
قید مکان مرکب در ترکی آذربایجانی
آراسؤز ( ظرف ) مکان مرکب = قید مکان مرکب
قید مکان مرکب در ترکی آذربایجانی از دو کلمه متضاد ساخته می شود.
مانند :
ساغا - سولا = راست و چپ
ساغا - سولا باخیمر = چپ و راست را نگاه نمی کند.
اوزاقدان - یاخیندان = از دور و نزدیک
اوزاقدان - یاخیندان گؤروشونه گلیردیلر = از دور و نزدیک به دیدارش می آمدند.
آزدان - چوخدان = کم و زیاد
آزدان - چوخدان تاپیب اوشاقلارینین قارنین دویورودو = کم و زیادی پیدا می کرد و
شکم بچه هایش را سیر می کرد.
آغیر - یونگول = سبک سنگین
اغیر - یونگول ائیلر = سبک سنگین می کند.
یاخجی دان - پیس دن = خوب و بد
یاخجی دان - پیس دن کئچینیرلر = خوب یا بد زندگی می پگذرانند.
*
بو آرا سؤزلری ده محرم منصوری زاده گؤنده ریب
ساغمال، سوباي بيلمير = فرق بين متاهل و مجرد را نمي داند (ساغمال= شير ده )
آغينا، بوزينا باخمير = سفيد و سياه برايش فرقي نمي کند
*
آراسؤز، ظرف = قید
آرا سؤز ، ظرف = قید
آرا سؤز ، ظرف یا قید کلمه ای است که کمیت ، کیفیت ، زمان ، مکان ، حرکت ، حال و فعل را بیان می کند.
بیر نئچه آراسؤز
تئزدن
یاواش دان
زوراکی
ترسینه
دوزونه
سورعتله
شددت له
ایگیدجه سینه
تله سیک
اوتانجاق
دینمه ز
دانیشماز
تک لیک ده
شادلیق دا
بیر به بیر
بیردن بیره
گؤز آلتی
ال اوستو
اوزو اوسته
باش - باشا
کلمات مترداف- متشابه - متضاد
کلمات مترادف: کلماتی هستند که یک معنی دارند ولی تلفّظ آن ها یکی نیست.
*
کلمات متشابه: کلماتی هستند که در نوشتن مختلف و در تلفّظ مانند یکی باشند و معنی آن ها یکی نباشد.
مانند: خوار - خار
خواستن - خاستن
خان - خوان
*
کلمات متضاد: کلماتی هستند که ضد یکدیگرند.
مانند: خوب و بد - زشت و زیبا - گرم و سرد
*
صرف فعل اینانماق
آموزش دستور زبان فارسی و ترکی آذربایجانی - در این وبلاک
*
صرف فعل ( اینانماق: باور کردن) در زمان های مختلف
زمان حال ( ایندی ): این نوع فعل در زمان حال و اکنون انجام می گیرد.
اینانیرام: باور میکنم
اینانیرسان: باور می کنی
اینانیر: باور می کند
اینانیریق ( اینانیروخ): باور میکنیم
اینانیرسیز: باور می کنید
اینانیرلار: باور می کنند
*
زمان حال استمراری: در این زمان، فعل در حال انجام دادن است و هنوز تمام نشده و ادامه دارد.
اینانماقدایام: دارم باور میکنم
اینانماقداسان: داری باور می کنی
اینانماقدا: دارد باور می کند
اینانماقداییق: داریم باور میکنیم
اینانماقداسیز: دارید باور می کنید
اینانماقدادیلار: دارند باور می کنند
*
ماضی ساده
ایناندیم: باورکردم
ایناندین: باور کردی
ایناندی: باورکرد
ایناندیق( ایناندوخ): باور کردیم
ایناندیز: باور کردید
ایناندیلار: باور کردند
*
ماضی نقلی
اینانمیشام: باور کرده ام
اینانمیسان: باور کرده ای
اینانیب: باور کرده است
اینانمیشیق: باورکرده ایم
اینانمیسیز: باور کرده اید
اینانیبلار: باور کرده اند
*
ماضی بعید
اینامیشدیم: باورکرده بودم
اینانمیشدین: باور کرده بودی
اینانمیشدی: باورکرده بود
اینانمیشدیق: باور کرده بودیم
اینانمیشدیز: باور کرده بودید
اینانمیشدیلار: باور کرده بودند
*
زمان آینده ( گله جک ): وقوع این فعل انجام نگرفته و در آینده انجام خواهد گرفت.
ایناناجام: باور خواهم کرد
ایناناجاقسان: باور خواهی کرد
ایناناجاق: باور خواهد کرد
ایناناجاییق: باور خواهیم کرد
ایناناجاقسیز: باور خواهید کرد
ایناناجاقلار: باور خواهند کرد
*
اینانمیرام: باور نمی کنم
اینانمیرسان: باور نمی کنی
اینانمیر: باور نمی کند
اینانمیریق ( اینانمیروخ): باورنمی کنیم
اینانمیرسیز: باور نمی کنید
اینانمیرلار: باور نمی کنند
*
اینانمادیم: باور نکردم
اینانمادین: باور نکردی
اینانمادی: باور نکرد
اینانمادوق ( اینانمادوخ ): باور نکردیم
اینانمادیز: باور نکردید
اینانمادیلار: باور نکردند
*
اینانمامیشدیم: باور نکرده بودم
اینانمامیشدین: باور نکرده بودی
اینانمامیشدی: باور نکرده بود
اینانمامیشدیق( اینانمامیشدوخ): باور نکرده بودیم
اینانمامیشدیز: باور نکرده بودید
اینانمامیشدیلار: باور نکرده بودند
*
اینام: باور
اینانج: باور
اینانان: باور کننده
اینانما: باور، خاطرجمعی
اینانمالی دئییل: باورکردنی نیست، باور نکردنی است.
ایناندیرماق: باوراندن، با آوردن دلایل قانع کردن
اینانما ( اینانماگینان): باور نکن
اینان ( اینان گینان ): باور کن
اینانیلاجاق: باور کردنی، قابل باور
اینانیلماز: غیر قابل باور، باورنکردنی
اینانیلمیش: مورد اعتماد
*
اینانا بیلمیرم: نمی توانم باور کنم
اینانا بیلمیرسن: نمی توانی باور کنی
اینانا بیلمیر: نمی تواند باور کند
اینانا بیلمیریک: نمی توانیم باور کنیم
اینانا بیلمیرسیز: نمی توانید باور کنید
اینانا بیلمیرلر: نمی توانند باور کنند
*
اینانا بیلمه دیم: نتوانستم باور کنم
اینانا بیلمه دین: نتوانستی باور کنی
اینانا بیلمه دی: نتوانست باور کند
اینانا بیلمه دیک: نتوانستیم باور کنیم
اینانا بیلمه دیز: نتوانستید باور کنید
اینانا بیلمه دیلر: نتوانستند باور کنند
*
اینانا بیلیرم: می توانم باور کنم
اینانا بیلیرسن: می توانی باور کنی
اینانا بیلیر: می تواند باور کند
اینانا بیلیریک: می توانیم باور کنیم
اینانا بیلیرسیز: می توانید باور کنید
اینانا بیلیرلر: می توانند باور کنند
*