درمان های گیاهی
از کتاب : نگاهی به آذربایجان شرقی
نوشته : ایرج افشار
ککلیک اوتو : کاکوتی ، عرق آویشن یا کاکوتی برای رماتیسم و درد اندامها تجویز می شود .
یارپیز گولو : گل پونه ، عرق گل پونه برای درمان هر نوع دل درد به کار می رود .
بومادران : بوی مادران ، عرق بومادران برای اسهال تجویز می شود . برای دل درد کفلمه می کنند .
بایات قورود : کشک کهنه ، کشک کهنه سه الی چهار ساله برای اسهال خونی مفید است .
سی بیر قویروغو : ماهور ، ریشه سی بیر قویروغو را که هوه جووه می گوبند ، خرد کرده مرهم درست می کنند و روی زخم می گذارند .
شیرین یبان : شیرین بیان را برای زخم معده استفاده می کنند .
چله داعی : بوعی علف است . برای درمان شکستگی ها به کار می رود که روی پوست می مالند .
نار قابیغی : پوست انار ، دمل دندان را باز می کند .
ختمی گولو : گل ختمی را برای درمان ورم ملتحمه مصرف می کنند و هم خیس کرده با آبش بیمار را اماله می کنند .
بابانه ک گولو : گل بابونه برای رفع دل درد بچه ها موثر است .
جین جیلین : نوعی دانه وحشی است . که برای درمان فتق مصرف می کنند .
امن کومه جی : پنیرک ، گل پنیرک و گل بنفشه و گل کدو و گل ختمی را چهار گل می گویند که مصرف عمده اش در دل درد بچه هاست .
ته زه تره : شاه تره ، برای اگزما و زخمهای علاج ناپذیر و سودا مصرف می شود .
لاغ لاغا : بزرک را در هاون کوبیده ، مقداری را در شیر جوشانده روی دمل می گذارند به این مرهم لاغ لاغا می گویند .
سامان : کاه ، دم کرده کاه برای شاش بند ها مفید است .
خانیم ساللاندی : تاج خروس ، برای شاش بند موثر است .
ایت ایشیگی : باد باد ، ریشه اش برای زخم معده و تخمش برای تقویت قوه باه مصرف می شود .
گونه باخان گولو : گل آفتابگردان ، هم شاش بند را درمان می کند و هم ملین خوبی است .
گیردکان قابیغی : پوست گردو برای زخم به کار می رود .
هوواوتو : نوعی علف است وروم را از بین می برد . این علف را خرد کرده می پزند و می خورند .
جاجیخ : زینان ، برای تقویت کبد با عسل می خورند .
قوش اوزومو : تاج ریزی ، برای دندان درد به کار می رود .
قالقان توخومو : گل پر ، برای دل درد مصرف می کنند .
میر تیکانی : آدو ، را برای درمان سوزاک به کار می برند .
قوش ابه یی : نوعی علف است . برای دفع کرمک و سایر انگلها به کار می رود .
بویور تیکانی : نوعی علف است که میوه اش را برای تقویت می خورند .
گیلد گیلدی : نوعی علف وحشی است که دانه هایش را درون آش بیماران می ریزند .
بویاخ : رناس ، ریشه اش را در شکستگیها مصرف می کنند .
جنوار پیسداغی یا قولاغا پیسدان : دنبلان ، دانه هائی هستند شبیه لیموی خشک که وقتی فشار دهند گردی نرم شبیه دود بیرون می دهد و با استشمام آن خون دماغ بند می آید .
چیت لیخ : کاسنی ، تخم و گل کاسنی برای درمان زخمهای داخل دهان مفید است .
قره چؤره ک اوتو : سیاه دانه ، در خونریزیهای زنانه مصرف بسیار دارد .
اولیک توخومو : تخم گیاه وحشی است . مصرف بخصوصی ندارد ، در بیشتر ناراحتی ها از روی حدس می خورند .
نوروز گولو : گل نوروز ، عطرش مفید است و مانع زکام می شود .
دانا اشاغی : گیلو ، بیشتر جنبه غذائی دارد . در کته می ریزند .
قره حیله : حلیله سیاه ، برای رفع دل درد و یبوست مفید است .
یوغشان : علف وحشی کوهستانی است . برای رفع انگل فوق العاده مفید است .
کره وله : این گیاه را با شیر زنان مخلوط کرده به بچه می خورانند که دل دردش درمان یابد . عناب برای درد سینه مفید است .
زوفا ، برای لارنژیت و استفراغ های شدید مفید است .
کاکل ذرت را برای شاش بنها مصرف می کنند .
دم گیلاس نیز به عنوان مدر و برای سلامتی دندانها مصرف می شود .
توکلی جه : برای خیالات مفید است .
قره قات : برای فشار خون به کار می رود .
برای رفع دمل و ورم ، نفت سیاه و تخم مرغ را مخلوط کرده روی تکه ای نمد ریخته و روی دمل می گذارند . دمل دندان را با گل پونه درمان می کنند .
در سوختگی ها ، ده مثقال یازلیخ و دو مثقال جو ، را دود داده و روی سوختگی وتاول می پاشند و بعد سرشیر می مالند و با آب پونه می شویند .